آسیب شناسی یادگیری زبان فارسی به عنوان زبان خارجی براساس تحلیل نیازها

بررسی ها نشان می دهد اگرچه در چند سال اخیر مشکلات آموزشی و یادگیری زبان فارسی به غیر فارسی زبانان از مهم ترین موضوعات مورد بحث در محافل علمی و آموزشی کشور بوده است ولی تا کنون تحقیقات هدفمند و منسجمی در مورد تحلیل نیازهای یادگیری زبان فارسی به عنوان زبان خارجی صورت نگرفته است. در این تحقیق هدف آن است که با انتخاب نمونه آماری از دانشجویان چهل و یک دانشگاه در بیست و دو کشورِ مختلف، به بررسی وضعیت فعلی یادگیری زبان فارسی به عنوان زبان خارجی بپردازیم. بدین منظور ابتدا با گردآوری نظرات و عقاید استادان و مدرسانِ آموزش زبان فارسی به فارسی آموزان غیر-بومی، عوامل تأثیر گذار و مولفه های مرتبط به آن ها، براساس بیشترین درصد و فراوانی انتخاب شدند، سپس با تلفیقی از سه رویکرد تحلیل نیازها، هفت مولفه در محور پژوهش قرار گرفت تا خواسته ها، کمبودها و نیازهای دانشجویانِ این مراکز علمی شناسایی و ارزیابی شوند و بدین طریق از علل نبود انگیزه و افت تحصیلی دانشجویان و هم چنین علل نقص برنامه های آموزشی این مراکز علمی آگاه شویم. ابزار این پژوهش اکتشافی، پرسشنامه ساختمند و مصاحبه نیمه ـ ساختمند بود. نتایج حاصله از این تحقیق، نشان می دهد که انگیزه مسئله خیلی مهمی در مسیر پیشرفت یادگیری زبان فارسی به عنوان زبان خارجی است و شرکت کنندگان در پژوهش، برای یادگیری زبان فارسی از انگیزش انضمامی بالایی برخوردار هستند. در مورد میزان علاقه به یادگیری زبان فارسی بین دانشجویان نیز وضعیت مشابه است. بنابراین از طریق تقویت انگیزه مثبت یادگیری، می توان وضع کیفی آموزش و یادگیری زبان فارسی را در دانشگاه های خارجی بهبود بخشید. هم چنین نتایج آزمون ناپارامتریک مان ـ ویتنی u نشانگر آن است که تفاوت معنی داری بین دلایل انصراف از ادامه یادگیری زبان فارسی و سطح تحصیلی دانشجویانِ این دانشگاه ها وجود ندارد، اگرچه نتایج دیگر این آزمون نشان می دهد که بین نیازهای دانشگاهی و سطح تحصیلی دانشجویان، تفاوت معنی داری وجود دارد. از طرف دیگر اغلب شرکت کنندگان در تحقیق حاضر اظهار کرده بودند، نداشتن تمرین کافی در کلاس درس و نبود فرصت گفتگو در خارج از کلاس، صحبت کردن را برای فارسی آموزان بسیار دشوار کرده است. بررسی ها نیز در تأیید گفته های شرکت-کنندگان در تحقیق هستند، بدین معنی که در این مراکز در برنامه های آموزشیِ زبان فارسی، مهارت صحبت کردن و شنیدن در مقایسه با دیگر مهارت های یادگیری کمتر مورد توجّه قرار گرفته است. در کل نتیجه به دست آمده از این تحقیق نشان می دهد که نظام فعلی آموزش زبان فارسی در اغلب دانشگاه های خارجی با عدم توفیق روبرو است، لذا می بایست در برنامه های درسی و آموزشی این موسسات، تغییرات اساسی و بنیادی صورت بگیرد و اگر به اهداف و خواسته های فارسی آموزان در این برنامه ها توجه شود، بسیاری از مشکلات در کوتاه مدت قابل حل خواهند بود.?